چه گروه‌هایی چه نظراتی برای قیمت بنزین دارند؟/ تصمیم عاقلانه کدام است؟

به گزارش خبرنگار سرویس اقتصادی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ قیمت بنزین از سال 1398 تاکنون، یعنی چیزی حدود 6 سال است که تغییر نکرده است. این در حالی است که قیمت‌های نسبی از آن سال تاکنون با تورم‌های سالیانه حدود 40% مواجه بوده است. سال 1398 کشور با صادرات 3 میلیارددلاری بنزین مواجه بود اما امروز در حد 6 میلیاردتومان واردات بنزین صورت می‌گیرد. حال به این مناسبت در نظر داریم سناریوهای مختلف و موجود برای تصمیم‌گیری برای بنزین را بررسی نماییم. در اولین گام بد نیست با توجه به شنیده‌هایی از منابع آگاه سه سناریوی روی میز دولت را قبل از سایر سناریوها مورد توجه قرار دهیم.

این سناریوها بدین ترتیب است:

1-    قیمت بنزین در همین نرخ‌ها باقی بماند فقط هزینه حق‌العمل‌کاری جایگاه‌دار (600 تومان) به آن افزوده شود. بدین ترتیب نرخ بنزین سهمیه اول 2100 تومان شود و نرخ آزاد 3600 تومان
2-    قیمت بنزین در سهمیه اول و دوم همینقدر باقی بماند اما بعد از اتمام سهمیه دوم (100 لیتر)، نرخ سوم در حد 5000 تا 8000 تومان در نظر گرفته شود. در این سناریو البته نرخ 5000 تومان این روزها بیش از پیش به گوش می‌رسد.
3-    قیمت بنزین در 60 لیتر اول 2500 تومان، در 100 لیتر بعدی 5000 تومان و مابقی 10000 تومان شود. 
در میان 3 سناریوی فوق، آنچه این روزها بیش از پیش به گوش می‌رسد و حتی دکتر صمصامی خبر از قطعی بودن آن می‌دهد سناریوی دوم با قیمت 5000 تومان در سهمیه سوم است.
اما بد نیست در ادامه به سایر نظرات و سناریوها در مورد تصمیم‌گیری برای شیوه قیمت‌گذاری بنزین بپردازیم:
4-    نظریه بازاری سازی:
در این نظریه، طراحان طرح معتقدند باید در مورد بنزین یک بازار انرژی درست کرد و دولت از قیمت‌گذاری بیرون رفته و تعیین قیمت را به خود مردم بسپارد. همچنین در ابتدای کار، برای اینکه شوک اولیه بسیار بالا نباشد، دولت کمی با ذخایر خود ورود کند تا تغییرات نرم پیش برود. آنچه مشخص است این است که در این طرح، قیمت تا جایی بالا می‌رود که برای قاچاقچی بنزین بصرفد بنزین را قاچاق کند و بیش از آن بالا نخواهد رفت. چیزی حدود 20 الی 30 درصد قیمت بنزین در کشورهای همسایه. بعنوان مثال قیمت بنزین در ترکیه حدودا 1.2 دلار، یعنی چیزی حدود 130 هزار تومان. با این طرح، قیمت بنزین احتمالا تا 100 هزار تومان در مرزهای نزدیک به ترکیه بالا خواهد رفت. این همان نظریه‌ای است که چند روز قبل صاحب آن نظریه بر کرسی  معاونت رئیس جمهور و رییس سازمان بهینه‌سازی و مدیریت راهبردی یعنی آقای سقاب اصفهانی، نشست. به نظر می‌رسد باید منتظر طرح جدی‌تر نظریه بازاری‌سازی انرژی از سوی دولت در روزهای پیش‌رو باشیم.
5-    طرح آزادسازی قیمت بنزین با نرخ بین‌المللی:
صاحبان این نظریه معتقدند دولت با توجه به هزینه-فرصت صادراتی بنزین، باید قیمت بنزین را به قیمت صادراتی آن برساند تا از منافع آن بهره برده و کشور را توسعه بدهد. بخشی از منابع بدست آمده را نیز جهت جبران هزینه‌های افزوده شده مردم بصورت ریالی بدست ان‌ها برساند. 
6-    تثبیت‌گرایان:
عده‌ای دیگر نظیر دکتر صمصامی و طیف جبرائیلی که امروز در حزب تمدن اسلامی دور هم جمع شده‌اند، معتقدند قیمت تمام شده بنزین برای دولت زیر 2000 تومان است لذا هرگونه افزایش قیمت بنزین ظلم به مردم است! صد البته آن‌ها قیمت نفت را رایگان فرض نموده و آن را انفالی می‌شمرند که باید رایگان در خدمت مردم قرار بگیرد. بماند که هزینه‌های استخراج نفت، تاسیس یک پالایشگاه و سایر هزینه‌های جانبی را نیز در نظر نمی‌گیرند. 
7-    راهکارهای غیر قیمتی در کنار افزایش نرم قیمت بنزین:
طیف دیگری که نسبت به موارد فوق‌الذکر معقول‌تر فکر می‌کنند، معتقدند باید دولت بسرعت شروع به انجام برخی راهکارهای غیرقیمتی نماید، در کنار آن قیمت بنزین را بصورت نرم افزایش دهد تا اولا تابوی افزایش قیمت بنزین شکسته شود، ثانیا منجر به ایجاد اعتراضات خیابانی نشود. راهکارهای غیر قیمتی نظیر تغییر تخصیص بنزین به کارت بانکی بجای کارت سوخت، افزایش قیمت سوخت از پالایشگاه تا دم پمپ بنزین به قیمت فوب به منظور جلوگیری از قاچاق در طول زنجیره و سپس دادن یارانه به انتهای زنجیره به منظور عدم تغییر قیمت نهایی بنزین برای مردم، تقاطع گیری از اطلاعات موجود در سامانه‌ها به منظور حذف کارت سوخت خودروهای اسقاط شده، توسعه تولید خودروهای سی‌ان‌جی، برقی و هیبریدی و چندین و چند راهکار غیر قیمتی دیگر. در کنار این راهکارهای غیرقیمتی، افزایش نرم قیمت سوخت نیز می‌تواند کمی مسیر را برای اجرای سایر سیاست‌ها هموار سازد.
در نهایت باید گفت عدم تصمیم‌گیری در مورد قیمت سوخت یا افزایش ناگهانی و آزادسازی یا بازارسازی انرژی می‌تواند کشور را به سویی ببرد که بازگشت از آن شرایط خیلی سخت باشد. اینکه رئیس‌جمهور قبل از انتخابش باید برنامه داشته باشد، برای این روزهاست.